Multitasking nedir?

16 May Multitasking nedir?

Multitasking nedir?

“Multitasking nedir?” anlamını kısaca belirtmek gerekirse, multitasking, aynı anda birden fazla işi yapma becerisi olarak tanımlanıyor. Multitasking, birden fazla görevin eş zamanlı olarak gerçekleştirilmesi olarak açıklanabilir. Multi ve tasking kelimelerinin birleşimi ile oluşan Multitasking, çoklu işlem ya da çoklu görev anlamında kullanılmakta. Gelelim bu becerinin iç yüzüne,

Aynı anda birden fazla iş yapabilmek sosyal hayatımızda sık sık övülen bir davranış olsa da acaba öyle mi?

Yapılan araştırmalar gösteriyor ki bu aslında yapılan iki ayrı işi de sekteye uğratan bir davranış olabilir. Verimlilik yanılsaması olarak açıklayabileceğimiz bu durumun aslında büyük bir yanılgı olabileceğini bilimsel veriler bizlere gösteriyor.

Verilere bakarak net bir şekilde söyleyebiliriz ki beynimiz aslında aynı anda iki farklı bilişsel görevi gerçek zamanlı olarak yürütemiyor. Bunun yerine, iki ayrı iş arasında hızlıca geçiş yaparak adapte olmaya çalışıyor. Bu geçişler esansında aslında beyin performansı düşüyor.

Örneğin:

YouTube videosu izlerken mesajlara cevap vermek
Sonunda ne videoyu anlarsınız ne de sohbeti takip edersiniz.

Online ders dinlerken alışveriş sitesi gezmek
Washington Üniversitesinin yaptığı araştırmalara göre bu durumda bilgiler %40 daha az akılda kalıyor.

Çocuğunuzla oynarken işinizle ilgili önemli bir görüşme yapmak
hem çocuğunuza hem de iş telefonuna odaklanamazsınız.

Trafikte araba kullanırken navigasyon ayarlamak
Yine incemeler gösteriyor ki bu davranış kaza riskini 23 kat artırır.

Toplantıda esnasında hem toplantıyı dinlemeye çalışmak hem de excel doldurmak
iki ayrı iş amacına ulaşmaz iki iş de verimliliğini yitirir.

Müşteriyle görüşürken mesajları kontrol etmek
Müşteri “önemsenmediğini” hisseder, ilişki zarar görür.

Sınav çalışırken Spotify listesi oluşturmak
Çalıştığınız konuyu unutmanız sadece 20 dakika sürer (MIT araştırması).

Spor yaparken iş sunumunu düşünmek
Ne antrenman verim alırsınız ne de sunum planı yapabilirsiniz.

Uyku öncesi e-postaları kontrol edip sonra uyuyamama
Uykulu olduğunuz için maillere odaklanamadığınız gibi mavi ışık melatonin salgısını bozar uykuya dalmakta zorluk çekersiniz.

Bu gibi durumlarda, beynimiz sürekli olarak odak noktasını değiştirir, bu da enerji kaybına ve hatalara yol açar. Peki multitasking konusunda bilim ne diyor?

Multitasking Beyni Nasıl Etkiler Sorusuna Bilimsel Cevaplar – Multitasking nedir? 

1. a) Bilişsel Yük Artar

Beyin, aynı anda birden fazla karmaşık görevle uğraştığında “bilişsel yük” artar. Bu, tıpkı bir bilgisayarın çok fazla programı aynı anda çalıştırması gibidir. Sistem yavaşlar ve hata oranı yükselir.

Örnek:

• Araba kullanırken telefonla konuşmak, reaksiyon süresini yavaşlatır. Araştırmalar, multitasking yapmanın alkollü araç kullanmaya benzer bir dikkat dağınıklığı yarattığını gösteriyor.

1. b) Hafıza ve Öğrenme Zarar Görür

Multitasking, kısa süreli hafızanın (working memory) aşırı yüklenmesine neden olur. Özellikle öğrenme sürecinde, bilgilerin uzun süreli hafızaya aktarılmasını engeller.

Örnek:

• Ders çalışırken mesajlaşan öğrenciler, çalıştıkları konuyu %40 daha az hatırlıyor.

1. c) Stres ve Mental Yorgunluk Artar

Sürekli görev değiştirmek, stres hormonu seviyesini yükseltir. Bu da zamanla:

• Odak kaybı
• Kronik yorgunluk
• Düşük iş kalitesi gibi sorunlara yol açar.

Örnek:

• Ofis çalışanlarının %60’ı, gün içinde sürekli e-posta kontrol etmenin streslerini artırdığını belirtiyor.

Peki Multitasking Neden Verimsizdir? – Multitasking nedir? 

1. a) Görev Geçiş Maliyeti

Beyin, bir görevden diğerine geçerken yeniden odaklanma süresi yaşar. Her geçişte:

• 0,1 ila 15 saniye arasında zaman kaybı olur.
• Hata yapma ihtimali artar.

Örnek:

• Bir yazı yazarken sürekli bildirimlere bakmak, yazma süresini 2 kat uzatabilir.

1. b) Yüzeysel Düşünmeye Yol Açar

Multitasking, derin düşünme (deep work) yeteneğini köreltir. Yaratıcı fikirler ve karmaşık problem çözme becerisi, kesintisiz odaklanma gerektirir.

Örnek:

• Yazılımcılar, kod yazarken bölündüklerinde hata oranlarının %50 arttığını belirtiyor (Microsoft Araştırması).

Yapılan bilimsel araştırma verilerini daha yakından incelemek gerekirse sonuçlar oldukça çarpıcı

Stanford Üniversitesinde 2009 da yapılan çalışmalarda multitasking yapanlarla ve tek seferde bir işe odaklanan insanlar üzerinde yapılan araştırmada

Multitasking yapanlar, tek bir işe odaklananlara göre:

Dikkat dağınıklığı yaşamaya daha yatkın.

Bilgileri ayırt etme becerileri daha zayıf.

Londra üniversitesinde yapılan bir başka araştırma da gösteriyor ki;

Multitasking yapanların IQ seviyesi, geçici olarak 15 puan düşüyor. Bu düşüş uykusuz bir gece geçirmiş bir insanla aynı değerde.

2014’te yapılan bir başka üniversite verisi ise;

Sürekli çoklu görev yapan bireylerin beyinlerinde dikkat ve odaklanmadan sorumlu bölgede yoğunluk azalması tespit ediyor.

Bilimsel Veriler Işığında Bilimin Multitasking İle İlgili Söyledikleri – Multitasking nedir? 

University of London’ın nörobilim bölümü tarafından yapılan kapsamlı araştırmalar, multitasking olarak adlandırdığımız davranış modelinin aslında beynimizin işleyiş mekanizmalarıyla tamamen çeliştiğini ortaya koyuyor. İşte çarpıcı bulgular:

Bilişsel Geçiş Kayıpları:
Beyin görüntüleme teknikleriyle yapılan incelemeler, bir görevden diğerine geçiş yaptığımızda:

• Her geçişin 0.1-15 saniye arasında bir “yeniden başlatma süresi” gerektirdiğini
• Bu süre boyunca beyin aktivitesinde belirgin bir verim düşüşü yaşandığını
• Gün içinde yüzlerce kez yapılan bu mikro geçişlerin toplamda 2-3 saatlik verim kaybına denk geldiğini gösteriyor.

Nöral Kapasite Tükenmesi:
Stanford Üniversitesi’nin 2018’de yaptığı çalışma:

• Multitasking yapan bireylerin beynin karar verme merkezinde %40 daha fazla enerji tüketimi olduğunu
• Bu aşırı yüklenmenin bilişsel performansta kalıcı düşüşlere yol açabileceğini
• Özellikle gençlerde dikkat süresinin son 20 yılda ortalama 12 saniye azalmasında bu alışkanlığın payı olduğunu ortaya koyuyor.

Hafıza Üzerindeki Yıpratıcı Etki:
MIT’nin 2022’de yayınladığı çalışmaya göre:

• Çoklu görev esnasında öğrenilen bilgilerin sadece %30’u uzun süreli hafızaya aktarılabiliyor
• Bu oran odaklanmış çalışmada %85’e çıkıyor
• Beynin hafıza merkezinde oluşan yeni nöron bağlantılarının multitasking sırasında %60 daha az geliştiği tespit ediliyor.

Psikoloji Bulguları:
Harvard İşletme Fakültesi’nin 5 yıl süren araştırması:

• Ofis çalışanlarının %73’ünün gün boyu ortalama 4 farklı görev arasında geçiş yaptığını

Bu çalışanların hata oranlarının tek odaklı çalışanlara göre 3 kat daha fazla olduğunu

İş memnuniyetinde %38’lik bir düşüş gözlendiğini belgeliyor.

Ekonomik açıdan Bakıldığında:
Nobel ödüllü Daniel Kahneman’ın çalışmaları:

• Multitasking sırasında verilen kararların %72’sinin daha riskli olduğunu
• Mantıksal hata yapma olasılığının 5 kat arttığını
• Bu durumun beynin limbik sistemini (duygusal karar merkezi) aşırı aktive etmesinden kaynaklandığını gösteriyor.

Bu bilimsel veriler ışığında görüyoruz ki, modern dünyanın övgüyle bahsettiği “multitasking becerisi” aslında beynimizin doğal işleyişine aykırı bir stres kaynağı. Nöroplastisite araştırmaları, beynimizin derin odaklanma durumunda çok daha verimli çalıştığını ve yeni becerileri çok daha hızlı öğrendiğini kanıtlıyor.

Bu araştırmalar sonucunda söylenebilir ki sosyal hayatımızda sürekli övülen ve herkesin sahip olması gereken bir yetenekmiş gibi algılanan aynı anda birden fazla işe odaklanabilmek, bir efsaneden ibaret. Güncel bilimsel verilerin gösterdiği sonuçlara bakıldığında bilim beceri olarak görülen multitasking konusunda sosyal çevremizle tamamen ayrı fikirde.