05 Tem Dehb Nedir?
DEHB Nedir? DEHB dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu anlamına gelir. Genellikle çocukluk döneminde başlayan dikkat eksikliği, aşırı hareketlilik ve istekleri erteleyememeye (dürtüsellik) neden olan nörogelişimsel bir bozukluktur. Sadece çocuklarda görüldüğü düşünülen DEHB gençlerde ve yetişkinlerde de görülen bir rahatsızlıktır.
DEHB nedir ve ana başlıkları nelerdir?
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) dünya genelindeki çocukların %5-8’inde görülen yaygın bir nörolojik rahatsızlıktır. 3 karakterize ana başlığını şu şekilde sıralayabiliriz.
Aşırı Hareketlilik (Hiperaktivite)
Kişi sürekli hareket halinde yerinde duramama gibi belirtiler gösterir. Huzursuzluk, sabırsızlık, aşırı konuşma gibi özellikleri vardır. Neredeyse her çocuk hareketlidir ama DEHB’li bir çocuk özellikle yaşıtları ile karşılaştırıldığında diğer çocuklardan daha hareketli ve sabırsız olduğu izlenebilir. Okulda ve aile içinde bu davranışları sorun oluşturmaya başladığında hiperaktiviteden bahsedilebilir.
Dürtüsel Davranış
Kişi sıklıkla düşünmeden davranır. Herhangi bir şeyi bekleyememe, konuşurken sık sık karşıdakinin sözünü kesme tutumunda bulunur. Ayrıca sorulan sorulara çok hızlı yanıt verir bu nedenle düşünmeden konuşur. Etkilere karşı ani tepkiler verir.
Dikkat Eksikliği
Kişi odaklanmakta zorluk yaşar ve görevleri tamamlamakta güçlük çeker. Dikkatini tam anlamı ile veremediği için ayrıntıları kaçır ve sık hata yapar. Genellikle unutkanlık yaşar ve özellikle çocuklarda eşyalarını kaybetme gibi sorunlar çoklukla yaşanır. Düzensizlik programlamada güçlük bunlara dahildir. Dış uyaranlara karşı kayıtsız kalamadığı için dikkatini toplayamaz.
DEHB türleri nelerdir?
DEHB-D – Dikkat Eksikliği Tipi
Dikkatsiz DEHB olarak da adlandırılır. Organize etmek ve plan yapmakta zorluklar yaşarlar, sık sık unuturlar, dalgınlıkları yüksektir. Çok kolay dikkatleri dağılır odaklanamaz ve ayrıntıları gözden kaçırırlar. Görev ve sorumluluklarını tamamlamakta zorluk çekerler. DEHB-D tipi olan bireylerde genelde hiperaktivite ve dürtüsellik görülmez.
DEHB-Hİ – Hiperaktivite/İmpulsive Tipi
Hiperaktif DEHB olarak da adlandırılır. Dikkat sorunlarının daha az yaşandığı ya da hiç yaşanmadığı DEHB türüdür. Dürtüsel hareket etme, düşünmeden konuşma ve davranma yerinde duramama, çok konuşma ve sabırsızlık gösterme gibi semptomları vardır.
DEHB-K – Karma Tip
Bileşik tip DEHB ismi ile de karşınıza çıkabilir. DEHB’nin en yaygın alt türüdür. Hem hiperaktivite hem dikkat eksikliği hem de dürtüsellik aynı anda görülür.
DEHB belirtileri genel olarak nelerdir? DEHB Nedir?
- Sürekli bir şeyler yapma ihtiyacı
- Odaklanmada zorluk
- Unutkanlık
- Sınıfta veya sırada oturması gereken yerden sürekli kalkmak
- Ani öfke patlamaları
- Sık sık yer değiştirme
- Düşük özsaygı
- Tehlikeli kararları düşünmeden ve hızlı bir şekilde alma, e
- Kendiyle barışık olmama kendini sevmeme
- Birlikte çalıştığı insanlarla ya da özel ilişkilerinde sık sık çatışma ve sorun yaşama
- Kendisiyle konuşulduğunda dinlemiyormuş gibi görünme
- Bir işi bitirmeden başka bir işe geçme ve illerini bitirememe
- İşleri öncelik sırasına koyamama zamanı iyi kullanamama
- Sürekli olarak ellerini ve ayaklarını hareket ettirme
- Kendini durdurmakta zorluk çekme ve sosyal kuralları önemsememe
- Etraflarındaki ya da karşılarındaki inşalarla göz teması kurmaktan kaçınma
- Yaşıtlarının başarı ortalamalarının altında kalmak
- Sessiz bir şekilde oyun oynayamamak
- Hayal kurma eğilimlerinin yüksek olması ve bu durumlarda sorumluluklarını kolaylıkla unutma
DEHB tanısı nasıl konur?
DEHB tanısı için maalesef özgül tek bir test ya da tahlil yoktur. Erkek çocuklarda kız çocuklara oranla daha fazla görülür. 4 yaşın öncesinde çocuk davranışları hızlı bir değişim gösterdiğinden genelde belirtiler okul çağında netleşir. Ailenin takibi, öğretmenleri gözlemi sonucunda izlenen davranışlar psikiyatri hekimi ile paylaşılır ve tanı bu şekilde konur. Gözlenen davranışların 6 aydan uzun sürmüş olması gerekmektedir.
Genel bir yanılgı olarak DEHB dışarıdan bakınca direk anlaşılabilecek bir rahatsızlık değildir. Çünkü her hareketli ve enerjik kişi hiperaktif değil, her dalgın ve unutkan kişide de dikkat eksikliği yoktur. DEHB, dikkat eksikliği, dürtüsellik ve hiperaktivite nedeniyle günlük rutinleri aksatan ve etkileri ile baş etmede güçlük yaşandığı için yaşam kalitesini ciddi anlamda düşüren bir rahatsızlıktır.
Amerikan Psikiyatri Birliği DSM-IV tanı kriterlerine göre tanımlanan DEHB davranışlarının en belirgin özelliklerini en az 6 ay sürekli olarak gösteriyor olmalı ve bu davranışlar uyumsuz ve gelişim düzeyine aykırı bir şekilde sürüyor olmalıdır. Bu nedenle tanısı psikiyatr tarafından konulmaktadır.
Öte yandan DEHB beraberinde farklı davranış problemleri de ortaya çıkabilir. Öfke kontrolünde zorlanma, yüksek kaygı ve anksiyete bozuklukları, uyku sorunları, özgüven eksiklikleri ve depresyon DEHB’ye eşlik edebilir. Bu nedenle uzman kontrolü çok önem taşır.
Dikkat bozukluğu ve hiperaktivite yaşamsal kaliteyi ciddi bir şekilde düşürdüğünden erken tanı önemlidir. Böylelikle belirtilerin azaltılması ve tedavi erken başlatılabilir. Ayrıca tanısı konulmuş bireye aile ve öğretmen davranışları rahatsızlığa göre şekillendirilip çocuğun üzerindeki baskı daha önceden azaltılmış olur.
Yetişkinlerde DEHB görülür mü? DEHB Nedir?
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu çocukluk çağında özellikle ilkokul zamanından itibaren belirginleşir ve yetişkinliğe kadar devam edebilen bir nörolojik rahatsızlıktır. Çocuklara kıyasla yetişkinlerdeki DEHB semptomları farklılıklar gösterebilir.
Yetişkinlerde bazen hiperaktivite yüksek olup dikkatsizlik ona eşlik ederken bazen de dikkatsizlik çok baskın olabilir.
Yetişkinlerin hayatında DEHB organizasyon sorunları, plan yapamama ya da planlara uyamama, düzensizlik ve zaman yönetiminde ciddi zafiyete neden olabilir. DEHB’li yetişkinler duygu durumlarını kontrol edemedikleri için hızlı duygudurum değişiklikleri yaşar, depresyon, öfke ve kaygı sorunları yaşayabilirler. Unutkanlık nedeniyle iş ve sosyal aktiviteleri unutabilir, performansları düşebilir. Organizasyon güçlüğü iş, ev işleri gibi sorumluluklarını sıraya koyamamasına ve düzenleme yapamamasına neden olabilir. Yapmaları gereken işleri öncelik sırasına koymakta zorlanırlar ve zaman yönetimini sağlayamayabilirler.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) tedavi edilmez ve ilerlerse kontrol altına alınıp hafifletilebilecek semptomlar sertleşebilir ve sosyal hayatta ve iş hayatında ciddi sıkıntılara neden olabilir.
Dürtüsel hareketler, dikkatsizlik hiperaktivite ve dürtüsellik zamanla sosyal yalnızlaşmaya neden olabilir. Dürtüsellik ve hiperaktivite nedeniyle suç işlemeye yatkınlık ya da risk almaya meyil artabilir. Zamanla kara verme de muhakeme sorunları yaşanabilir. Bu sorunlar nedeniyle parasal sorunlar ve yasal problemler yaşanabilir.
DEHB’li yetişkinlerin iş, aile ve sosyal yaşamlarına ayak uydurmaları zorlaşır. Bu nedenle hastalığın iyi tanınması ve tedavi imkanlarından yararlanarak semptomların kontrol altına alınması yetişkinler için de büyük önem taşır.
Hem çocuklar hem yetişkinler için DEHB’in tanısının koyulması ve sonrasında tedavi süreci hayat kalitesini oldukça arttırır. Uygun bir tedavi stratejisi ile ilaç destekleri, yaşam tarzı değişiklikleri, eğitim programları ve psikoterapi ile dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan bireyler daha sağlıklı bir hayat sürebilirler.
Sorry, the comment form is closed at this time.